Aby odpowiedzieć na te pytania warto w pierwszej kolejności poznać cechy poszczególnych oferowanych na rynku produktów tj.: tradycyjnych żarówek, lamp halogenowych, świetlówek kompaktowych i żarówek LED.
Żarówki tradycyjne
Klasyczna żarówka to lampa żarowa, która świeci dzięki rozżarzonemu, nagrzanemu do bardzo wysokiej temperatury żarnikowi z wolframu. Żarnik umieszczony jest w szklanej bańce, wypełnionej obojętnym gazem lub próżnią. Wewnątrz żarówki nie ma więc szkodliwych substancji.
Klasyczna żarówka jest nadal najczęściej spotykanym źródłem światła w naszych domach, pomimo, iż na skutek przepisów unijnych żarówki te systematycznie od 2009 roku były wycofywane ze sprzedaży. Od 1 września 2009 roku nie wolno sprzedawać żarówek o mocy 100 watów oraz wszystkich matowych. Późniejszym okresie kolejno zakaz sprzedaży dotyczył od 1 września 2010 lamp żarowych o mocy 75-watowe, od 1 września 2011 żarówek 60-watowych, a od 1 września 2012 lamp 40 i 25-watowych.
Choć teoretycznie „zwykłe” żarówki nie powinny być już dostępne na rynku producenci jednak omijają prawo unijne i oferują klasyczne żarówki, na przykład jako dozwolone warunkowo lampy do celów specjalnych – np. do warsztatów. Na półkach sklepowych nadal leżą lampy żarowe jedynie pojawiła się na nich informacja, że żarówka nie jest do użytku domowego.
Unia Europejska jako powód wycofania z jej rynków lamp żarowych wskazuje wysoką energochłonnością tych żarówek i ograniczenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery. W lampach żarowych w światło zamienia się jedynie około 5% energii elektrycznej. Pozostałe 95% energii elektrycznej ma postać ciepła. Są one lampami o najniższej skuteczności świetlnej na rynku około 12 lm/W. (Skuteczność świetlna to stosunek strumienia świetlnego emitowanego przez określone źródło światła do pobieranej przez nie energii w jednostce czasu).
Dodatkowo żarówki te charakteryzują się krótką żywotnością, ok. 1000 godzin, ale są to też najtańsze żarówki. Emitują światło o ciepłej barwie (2500-3000k) dość wierne oddające kolory oświetlanych przedmiotów.
Żarówki halogenowe (lampy halogenowe)
Lampy halogenowe to źródła światła działające na podobnej zasadzie jak lampy żarowe. Posiadają żarnik wolframowy, który dodatkowo znajduje się w środowisku wypełnionym gazem szlachetnym z niewielką ilością halogenu (fluorowce, np. jod). Dzięki reakcji, jaka zachodzi między gazem szlachetnym, a wolframem, żarówka jest w stanie świecić dużo jaśniej niż tradycyjna. Większość z żarówek halogenowych posiada dodatkowo tak zwany odbłyśnik, który pozwala skierować wiązkę światła na wybrany obiekt.
Żarówki halogenowe zużywają od 20 do 45% mniej energii w porównaniu do tradycyjnych żarówek. Są też znacznie trwalsze od tradycyjnych lamp żarowych, działają około 2-3 razy dłużej (2000 – 3000 godzin).
Zaletą tych żarówek jest także to, że świecą równomiernie i ich światło nie słabnie z czasem. Dają też bielsze światło niż tradycyjne lampy żarowe, dzięki czemu kolory wydają się być bardziej nasycone.
Ponadto niewielkie rozmiary tych żarówek pozwalają na ich bardzo szerokie zastosowanie. Żarówki halogenowe potrzebują jednak niskiego napięcia, dlatego konieczne jest podłączenie transformatora chyba, że sama żarówka wyposażona jest już w specjalny transformator.
Świetlówki kompaktowe tzw. żarówki energooszczędne
Świetlówki kompaktowe mają najczęściej kształt litery „U” lub sprali. Zbudowane są ze szklanych rurek wypełnionych oparami rtęci i argonu. Końcówki rurek mają zatopione elektrody. Na skutek wyładowania elektrycznego w mieszaninie par rtęci i argonu powstaje niewidzialne dla człowieka promieniowanie ultrafioletowe. Wnętrze ścianki rurek pokryte są luminoforem, specjalną farbą, która zamienia niewidzialne promieniowanie UV na widzialne dla człowieka światło, stąd też ich nazwa kompaktowe lampy fluorescencyjne.
Największą zaletą świetlówek kompaktowych jest ich energooszczędność, w porównaniu z tradycyjną żarówką emitującą taką samą ilość światła zużywają aż od 65 do 80% mniej prądu. Jednak wraz z upływem czasu (starzenia się świetlówki) spada ilość emitowanego światła czasem nawet do 30% pierwotnej mocy.
Są też dużo bardziej trwałe od lamp żarowych, święcą od 6000 do 15000 godzin.
Co istotne, świetlówki nie dają od razu po włączeniu pełnego strumienia świetlnego, a czas ich rozświetlania to ok. 2 sekundy. Choć niektórzy producenci oferują już świetlówki kompaktowe szybkiego startu (quick start). Generalnie jednak nie powinno się instalować świetlówek w miejscach w których często światło jest włączane i wyłączane gdyż skraca to ich żywotność, a także żarówki te pobierają większą ilość energii elektrycznej w momencie rozświetlenia.
Świetlówki dają możliwość doboru niestandardowej barwy światła od barwy ciepłej po zimną, mogą więc dostarczać światło zbliżone do dziennego, białe czy żółte. Problemem jest jednak strumień światła w postaci nieciągłego widma co oznacza, że światło emitowane przez świetlówki posiada właściwość tętnienia strumienia świetlnego, co powoduje szybsze zmęczenie oka ludzkiego.
Świetlówki zawierają toksyczną rtęć i mimo, iż jest ona w niewielkiej ilości to istotne jest, żeby zużyte świetlówki były odpowiednio utylizowane, nie należy ich nigdy wyrzucać do zwykłych pojemników na śmieci.
Żarówki LED
Żarówki LED to źródło światła oparte na diodach elektroluminescencyjnych. Jest to najbardziej trwały rodzaj oświetlenia, gdyż żywotność tych żarówek określa się na poziomie 50000 godzin, to prawie 6 lat świecenia non stop.
Lampy LED znacznie mniej się nagrzewają i stąd są też dużo bardziej energooszczędne, zużywają około 80% mniej energii niż tradycyjne żarówki żarowe (podobnie jak świetlówki energooszczędne). Wydajność świetlna tych żarówek jest na poziomie 100 lm/W.
Obecnie dostępne na rynku lampy LEDowe posiadają barwy światła ciepłe, neutralne oraz zimne. Charakteryzują się również wysokim, bo przekraczającym 80, współczynnikiem oddawania barw CRI co oznacza, że praktycznie nie wpływają na barwę światła przez co kolory otaczających nas przedmiotów pozostają dokładnie takie jak są w rzeczywistości.
Ich światło jest przyjemniejsze dla oka niż świetlówek nie posiadają efektu migotania (stroboskopowego), co wpływa na zmęczenie oka ludzkiego. W porównaniu do świetlówek nie zawierają rtęci i mają znacznie większą trwałość, a także są odporne na włączanie i wyłączanie.
Są one droższe w porównaniu do tradycyjnych żarówek i świetlówek, jednak koszt ich zakupu rekompensują z nawiązką niskie koszty eksploatacyjne.
Tabela: Porównanie poszczególnych typów żarówek
Tabela: porównanie poboru mocy ( w watach) dla różnych typów żarówek
Tabela: Porównanie kosztów użytkowania jednej tradycyjnej żarówki 100W i jej odpowiedników przez 50000 godzin (czas żywotności żarówki LED) oraz roczny całkowity koszt 1 punktu świetlnego.
Jak widać więc energooszczędne świetlówki kompaktowe oraz żarówki LED są dobrym sposobem na zredukowanie opat za energię elektryczną, Największe oszczędności uzyskamy decydując się na żarówki typu LED. Mimo, iż są one najdroższe w zakupie to przy znacznie dłuższej żywotności niż wszystkie pozostałe i oszczędności energii rzędu 80% inwestycja ta zwraca się dość szybko.
Lampy LED mają też kilka wyraźnych zalet w porównaniu do świetlówek kompaktowych w postaci brak efektu migotania oraz natychmiastową gotowość do generowania pełnego strumienia świetlnego.
Jeżeli nie mamy jednak pieniędzy na wymianę wszystkich żarówek od razu to warto wymienić je po kolei w momencie przepalenia się starych żarówek. Szczególnie warto zamontować żarówki LED w miejscach gdzie najczęściej i najdłużej palimy światło.